Jakie są przyczyny powstawania zaćmy i kto jest na nią najbardziej narażony?

Zaćma jest jednym z najczęstszych schorzeń wzroku, które dotyka miliony ludzi na całym świecie, zwłaszcza w starszym wieku. Chociaż głównie kojarzona jest z procesem starzenia, istnieje wiele innych czynników, które mogą przyczyniać się do jej rozwoju. 

Czym jest zaćma?

Zaćma to choroba oczu, która polega na zmętnieniu naturalnej soczewki oka, co prowadzi do stopniowego pogorszenia wzroku. Proces ten jest wynikiem różnych czynników, wśród których najczęściej wymienia się starzenie się organizmu. Soczewka oka, która z natury powinna być przejrzysta, z biegiem lat traci swoją elastyczność oraz zdolność do skupiania światła na siatkówce. To naturalne zjawisko, znane jako starczowzroczność lub prezbiopia, różni się od zaćmy, choć oba te stany dotyczą zmian w soczewce. 

Przyczyny zaćmy

Najczęściej występującym typem zaćmy jest zaćma starcza, która związana jest przede wszystkim z procesem naturalnego starzenia się organizmu i zmian w strukturze soczewki oka, które zachodzą po 65. roku życia. Proces starzenia się soczewki oka prowadzi do zmniejszenia jej elastyczności i przejrzystości, co bezpośrednio wpływa na jakość widzenia. Jednakże wiek to nie jedyny czynnik ryzyka. Genetyczne predyspozycje również odgrywają znaczącą rolę – w rodzinach, gdzie zaćma występowała u jednego z rodziców, ryzyko jej rozwoju u potomstwa jest wyższe.

Inne czynniki przyczyniające się do rozwoju zaćmy obejmują niezdrowy styl życia, w tym palenie papierosów, co zwiększa produkcję wolnych rodników, prowadząc do uszkodzeń oksydacyjnych w soczewce oka. Nieprawidłowa dieta, uboga w antyoksydanty, również może przyczyniać się do szybszego starzenia się oczu. Długotrwałe stosowanie niektórych leków, zwłaszcza sterydów, może wywołać zaćmę jako efekt uboczny. Schorzenia ogólnoustrojowe, jak cukrzyca, wpływają na metabolizm całego ciała, w tym oczu, przyspieszając procesy degeneracyjne w soczewce. Urazy oczu oraz inne przewlekłe choroby oczu, takie jak glaukoma czy zapalenia, mogą również prowadzić do rozwoju zaćmy pourazowej lub wikłającej. Wśród przyczyn pojawienia się zaćmy jest także nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. 

Jakie są rodzaje zaćmy?

• Zaćma wrodzona:
  • Związana z genetyką lub wpływem czynników zewnętrznych na płód (np. infekcje, niedożywienie matki).
  • Może być obecna od urodzenia lub rozwijać się w pierwszych latach życia.

• Zaćma nabyta:
  • Zaćma starcza: Powiązana z naturalnym procesem starzenia, zazwyczaj pojawia się po 60. roku życia.
  • Zaćma metaboliczna: Wynika z chorób takich jak cukrzyca, wpływa na zmiany w strukturze soczewki.
  • Zaćma toksyczna: Może rozwijać się szybko po ekspozycji na toksyczne substancje, w tym leki, np. sterydy.
  • Zaćma urazowa: Pojawia się po mechanicznym uszkodzeniu soczewki w wyniku urazu.

• Klasyfikacja zaćmy według lokalizacji:
  • Zaćma jądrowa: Dotyka centralnej części soczewki.
  • Zaćma korowa: Zajmuje brzegi soczewki.
  • Zaćma podtorebkowa: Rozwija się w tylnej części soczewki.